Okula Dönme Sürecinde Çocuğunuza Nasıl Destek Olabilirsiniz?

Son bir buçuk yılda pek çok zorlukla karşılaştık. Uzun bir aradan sonra çocuklar okula başlıyorlar. Yaklaşan bu okul yılı, arkadaşlarla yeniden bir araya gelmek, tekrar düzenli bir programa dahil olmak anlamına geliyor. Okulun başlaması ile COVID-19 türevlerinden korunma konusunda endişeler artsa da, bir iyi yanı olarak okul ve akademik konularda anne babaların artık öğretmen rolünden çıkabilecek olmaları da bu sürecin iyi bir yanı. Ne yazık ki, bazı çocuklar güvenli sığınakları olan evlerinden çıkıp çeşitli stres faktörleriyle baş etmek zorunda kalacakları okula geri dönme konusunda biraz endişeliyken, sınıfa geri dönme konusunda heyecanlı olan bazı çocuklar da COVID-19 önlemlerine uyum sağlama konusunda sıkıntı yaşabilirler. Her iki durumda da, okula dönüş çocuğunuz için biraz stresli olabilir. Peki, bu değişikliklerle beraber çocuğunuzun zor zamanlar geçirdiğini fark ederseniz neler yapabilirsiniz? İyi bir değişiklik de bazen stresli bir süreç yaratabilir. Çünkü genel olarak, uzun bir aradan sonra okula geri dönmek öğrenciler için başlı başına büyük bir değişiklik. Bir de ilkokuldan ortaokula veya ortaokuldan liseye geçiş yapan çocuklar için daha da yepyeni bir durum. Tamamen okul içinde bile olsa farklı kademelerin kendi dinamikleri içinde yeni bir sürece girecekleri için akışa hemen adapte olmaları beklenebilir ama buna uyum sağlamak zaman alacaktır. Kısaca uzun bir aradan sonra evde kendi güvenilir alanlarından çıkıp, okula tekrar dönmek büyük bir değişim olabilir. Bu konuda sabırlı yaklaşım içinde olmak çocuğunuzu da rahatlatacaktır. Anne babanın duygu durumu bu süreçte çok önemli. Anne baba rahatsa çocuklar da rahat olacaktır. Çocuklarınız bazı duygular yaşayacaklar. Bu duygular karşısında sizin yaklaşımınız baş etme sürecini etkileyecek önemli noktalardan biri. Bir diğer önemli nokta, çocuğunuza iyi gelebilecek bir rutin oluşturmak yanında günlük rutininize devam ettirmek olacaktır. Çocuğunuzun zor zamanlar geçirdiğini nasıl anlarsınız? Çocuğunuzun okula dönüş sürecinde zor zamanlar yaşayıp yaşamadığından emin değilseniz, günlük akış içerisinde stresli olduklarında nasıl davrandıklarını düşünün ve stresliyken gösterdikleri tepki ya da davranışları gösteriyorlar mı anlamaya çalışın. Örneğin, çocuğunuz endişeli olduğunda baş ağrısı veya karın ağrısı yaşıyorsa, bu belirtilerin daha sık yaşanmaya başladığını gözlemlerseniz, okulla ilgili stresli bir durum olduğunu anlayabilirsiniz. Genelde stresli olduğumuzda belirli tepki ve davranışları gösterme eğiliminde oluruz. Anne babalar da, çocuklarının yeni bir durum karşısında stres yaşadıklarındaki davranış ya da tepkilerini gözleyerek anlamaya çalışabilirler. "Ne gerek var bu stres yapmaya!", "bunun için mi geriliyorsun?", "aman buna ağlanır mı gibi.." tepkiler, çocuğunuzun duygusuyla baş etmesine yardımcı olmayacağı gibi, sizinle paylaşımını da engelleyecektir. Gençlerin ayarlama yapmasına yardımcı olmak Gençlik yıllarınızı hatırlıyorsunuzdur. Bazılarınız daha agresifdi. Bazılarınız utangaç ve sessizdi. Bazılarınız muhalifti. Ama kişiliğiniz ne olursa olsun, çoğunuz büyük ihtimalle aşklarınızı, çılgınlıklarınızı ve zorlu zamanlarınızı anne babalarınızdan gizli tuttunuz, her şeyi anlatmadınız. Gençler söz konusu olduğunda bunu akılda tutmayı öneririm. Çocuğunuzun hayatında olup biten her şeyi bilmek istemeniz doğal olsa da, meraklı olmak veya aşırıya kaçmak işleri daha da kötüleştirecektir. Çocuğunuz genel olarak işleri halledebiliyorsa, onlara biraz yer açın. Ancak endişeleniyorsanız, 'Biraz stresli görünüyorsun' gibi duygu yansıtan ifadelerle kapıyı aralamaya çalışabilirsiniz. "Biliyorsun, ihtiyacın olursa buralardayım' veya "Benimle konuşmak istersen, buradayım." diyerek takip edebilirsiniz. Dr. Jensen şöyle bir tanımlama yaparak buna “yağmur damlası teorisi” diyor. Temel olarak, bu, işler dayanılmaz hale geldiğinde çocuğunuzun size ulaşabileceği küçük ipuçları bırakmak anlamına geliyor. Jensen şöyle açıklıyor: “Biliyorsun, buralardayım" veya "Konuşmak istersen mutfakta olacağım" diyerek çocuğunuza küçük yağmur damlaları göndermiş oluyorsunuz. Bu küçük ipuçlarını bıraktığınızda çocuklar kendilerini daha rahat hissederler ve ihtiyaç duyduklarında size ulaşırlar. Bir sorun olduğunda ulaşabilecekleri biri olduğunu bilerek daha rahat hissederler. Çocuğunuzu üst üste sorularla boğarsanız ki bu durumu, üzerlerine kova kova su atmaya benzetebiliriz, "Yok bunu annem ya da babamla konuşamam" diye düşünerek sizinle paylaşmasının önünü kesebilirsiniz. Öyleyse, gençlere paylaşım yapabilmeleri için ihtiyaç duydukları alanı açmanız ve orada olduğunuzu bilmeleri önemlidir. İşler kötüye giderse onların yanında olacağınız konusunda onlara güvence vermeye devam edin. Bazen bazı çocuklar, anne babalarıyla bu iletişimi kuramayacaklarını düşünebilir ya da anne babalar çocuklarıyla böyle bir iletişim kuramayacağını inanırlar. Bu gibi durumlarda “havalı” bir teyze veya amca devreye girerek yardımcı olabilir. Sizin ve genç çocuğunuzun güvendiği başka bir yetişkine çocuğunuzu yönlendirebilir, böylece zor bir zaman geçiriyorlarsa birisine ulaşmaya teşvik edilebilirsiniz. Çocukların değişikliklere uyum sağlamasına nasıl yardımcı olunur? Çocuklar için büyük duyguları ifade etmek zordur - ve özellikle de vurma, tekmeleme, bağırma gibi davranışlar söz konusuysa, anne babalar bu öfke nöbetleri ile baş etmede zorlanabilirler. Daha küçük çocuklarda davranışla ilgili bazı temel bilgileri oluşturmak iyi olacaktır. Davranış açısından bazı şeyler yolunda gidebilir, bazı şeyler yolunda gitmeyebilir. Çocuğunuzun belli duyguları yaşamasının normal olduğunu bilmesini sağlayın. Üzülmüş, korkmuş hissetmenin sorun olmadığını bilmeleri önemlidir. Ama vurmak veya tekmelemenin doğru olmadığını anlamalarını sağlamak gerekiyor. “Fiziksel zarar hiç bir zaman uygun değildir. Yastığa vurabilirsin, topa vurabilirsin ama birine vuramazsın." gibi sınırlarda hep net olun. Çocuğunuzu, kızgın olduğunda duyguları hakkında konuşmaya teşvik edin. Ona neye kızdığını sorun veya üzüldüğünde size veya evdeki herhangi bir yetişkinle nasıl iletişime geçebileceğini açıklayın. Konu davranış olduğunda, çocuğunuzun neyin iyi neyin kötü olduğu konusunda net olduğundan emin olun. COVID-19 güvenlik kurallarına yönelik tepkisel yaklaşımlar olabilir. Bir yılı aşkın süredir evdekileri güvende tutmak için elinizden gelen her şeyi yapıyorsunuz ama okullar açıldıktan sonra bir şey kaçınılmaz olabilir. O da; 2019'dan beri uzak kaldıkları arkadaşları ile sosyalleşirken -maske- mesafe-hijyen kurallarına ve COVID-19'a yönelik diğer prosedürlere daha az duyarlı ya da esnek davranabilirler, uymak konusunda tepkisel olabilirler. Uyması gereken kurallara sizin istediğiniz kadar duyarlı davranmazsa ne yapabilirsiniz? Güvende olmanın sadece kendileri için olmadığını, aynı zamanda umursadıkları diğer tüm insanlarla ilgili olduğunu anlamalarına yardımcı olmak gerekiyor. Çocuğunuzla sadece onun için riskler hakkında konuşmayın, neye inandığınız ve aile olarak nerede durduğunuz hakkında da konuşun. COVID-19'u çevrenizdekilere yaymanın riskleri hakkında konuşun. “Her türlü nedenle ailemiz için güvende olmanın önemli olduğunu biliyorsun, ama daha da önemlisi düşünmen gereken anneannen, deden var, baban ve kız kardeşin var. Bu konuda hepimizin sorumlulukları var. Anlıyorum, ben de çok sıkılıyorum bazı önlemlerden, senin de çok bunaldığının farkındayım ama sağlıklı ve güvende olmamız için bir süre daha buna uymamız önemli." gibi aktarabilirsiniz. Negatifi dışarı aktarmalarına yardımcı olun. Ergen grupları kendilerine daha odaklıdır, kendilerinden yola çıkarak hareket ederler. Ayrıca akranlarından kolayca etkilenebilirler. Ama yine de, özellikle siz etrafta yokken, kendileri ve aileniz için en iyi seçimleri yapmaları için onları teşvik edebilirsiniz.

Pandemi döneminde çocuk yetiştirmek çok da kolay değildi. Ebeveynler zor zamanları kendi kendilerine aşmaya veya her şeyi kendi başlarına gidermeye çalıştıklarında, süreç daha da zorlayıcı ve yorucu olabilir. Her şeyi tek başına halletmek yerine, çocuğunuzun yörüngesindeki insanlara ulaşabilirsiniz. Buna öğretmenler, antrenörler, çocuk doktorları ve hatta rehber öğretmen dahildir. Ayrıca her şeyden önce kendinize iyi bakmanız önemlidir. Kendinize iyi bakmıyorsanız çocuğunuza hiçbir faydası olmayacaktır çünkü çocuğunuzun sahip olduğu en büyük rol modeli sizsiniz. Hepimiz ergenlikte çocukların rol model olarak akranlarına baktıklarını düşünüyoruz, ancak büyük şeyler için ebeveynlerine güvenirler. Bu nedenle, olabileceğiniz en iyi rol model, önce kendine sonra da çocuklarına bakan kişidir. Çocuğunuzun nasıl olduğu hakkında sorularınız varsa, öğretmenleri, koçu, hayatındaki diğer önemli kişilerle konuşabilirsiniz. Neler gözlemlediklerini sorabilirsiniz. Sonrasında çocuğunuzla konuşabilirsiniz. Gerekirse bir uzmandan destek almaktan kaçınmayın.

sosyal stres

Okula dönüşteki en büyük stres kaynaklarından biri, hem öğretmenlerle hem de diğer öğrencilerle olan etkileşim olacaktır. Çocuklar bir süredir bu konuda pratik yapmıyor ve geçmişte sosyal olarak endişeli olmayanlar için bile, sosyal olarak performans gösterme zorunluluğu ile ilgili bazı rahatsızlıklar olacaktır. Eskisi gibi sosyal beklentilere yeniden alışmaları gerekecek - spontane koridor sohbetleri, insanların sorularını yanıtlama, gerçekten yapmak istemedikleri sohbetler yapma gibi etkileşimlere girecekler.

Halihazırda sosyal kaygı yaşayan gençler kendilerini her zamankinden daha gergin hissedebilirler. Çünkü okula geri döndüğünüzde evdeki gibi kameranızı veya mikrofonunuzu kapatmanın eşdeğeri olmayacak. Sosyal süreçlerle açıkça yüzleşmek durumunda kalacaklar.

O yüzden sakin, sabırlı ve duygularını aktarabilecekleri ortamlar yaratarak bu sürecin yumuşak geçişinde en büyük iş anne babalara ve öğretmenlere düşüyor.

Herkese sağlıklı ve keyifli bir okul yılı olması dileğiyle...